Η Κινηματογραφική Λέσχη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3 και το ΚΕMΕΣ προβάλλουν ως κλείσιμο του αφιερώματός τους «Παρεκτροπές», τη Δευτέρα 9 Οκτωβρίου στις 21:00’, στην αίθουσα «Βακούρα 1» (Ιωάννου Μιχαήλ 8, τηλ. 231023365) την ερωτική σάτιρα του Στάνλεϊ Κιούμπρικ «Λολίτα» (ΗΠΑ, 1963, έγχρωμη, 153’). Παίζουν: Τζέιμς Μέισον, Σέλεϊ Γουίντερς, Σου Λάιον, Πίτερ Σέλερς.
Θα προλογίσει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, του οποίου έντυπη ανάλυση θα διανεμηθεί στους θεατές, ενώ στο τέλος της προβολής θα ακολουθήσει μακρά συζήτηση με το κοινό.
Το προς συζήτηση θέμα στο σεμινάριο για τον κινηματογράφο θα είναι: Το λαβυρινθώδες σύμπαν του Κιούμπρικ και οι ψυχολογικές και κοινωνιολογικές αναφορές.
Ένας μεσήλικας καθηγητής αναπτύσσει μια ερωτική εξάρτηση με ένα 14χρονο νυμφίδιο.
Η ανάλυση που θα διανεμηθεί είναι η ακόλουθη:
«Αρχή με πυροβολισμό πάνω σε έναν πίνακα. Τέλος και πάλι με τον ίδιο πυροβολισμό. Ένα τεράστιο flash back που αποτελείται από επιμέρους αναδρομές στο παρελθόν. Έτσι καλύπτονται τέσσερα ολόκληρα χρόνια, από τότε που ο Βρετανός καθηγητής της γαλλικής φιλολογίας πήγε στις Η.Π.Α. για να διδάξει. Νοικιάζοντας ένα δωμάτιο, γνωρίζει μια εύχυμη χήρα (Σέλεϊ Γουίντερς) και την εντυπωσιακή μικρούλα κόρη της.
Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγραφεί ο θαυμασμός που μου προξένησε αυτό το εκθαμβωτικό ποίημα του ψυχολογικού τρόμου, της ανασφάλειας και της ρευστότητας. Κοντά στην ιδιοφυή σκηνοθετική άποψη του Στάνλεϊ Κιούμπρικ υπάρχει ένας δεύτερος «σκηνοθέτης», ο κορυφαίος καλλιτέχνης διευθυντής φωτογραφίας Όσβαλντ Μόρις. Αυτός, με το υποτονικό φως και τις σκιές αναδεικνύει τον εσωτερικό εφιάλτη, τις συνεχείς παλινδρομήσεις των επιθυμιών και των αναστολών τους για να ενώσει την κοινωνιολογική έρευνα με το υπερρεαλιστικό φιλμ τρόμου.
Ο Κιούμπρικ, μετρ της διαχείρισης των σκηνοθετικών λαβυρίνθων, περιάγει την αφήγησή του μέσα από ελλείποντες χρόνους, χάσματα και θραυσματικές εκρήξεις γεγονότων. Οδηγεί τις εξελίξεις με χαλαρό τέμπο, αλλά παρά τη μεγάλη φιλμική διάρκεια, η αφήγηση, όχι μόνο δεν πλατειάζει, αλλά συσσωρεύει υπόγεια ένταση. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πότε θα πέσει το σπίρτο που θα κάνει το υλικό ν’ αναφλεγεί και να μετατραπεί σε πυρά κηδείας, για να θυμηθούμε τον Τζιμ Μόρισον.
Και τώρα μερικά όχι: 1) Όχι, η ταινία δεν είναι πορνοειδής, ούτε περιγραφή ενός νυμφιδίου. 2) Όχι, η ταινία δεν είναι μια διερεύνηση της πρώιμης γυναικείας σεξουαλικότητας. 3) ‘Όχι, η ταινία δεν είναι τολμηρή και η κάθαρσή της ηθικολογικού επιπέδου. 4) Όχι, η ταινία δεν είναι σχόλιο για τα πάθη της μέσης ανδρικής ηλικίας. Ουσιαστικά, έχουμε ένα οπτικό ποίημα πάνω στη σχέση επιθυμίας-διεκδίκησης-αναστολής-αναμονής-αδιεξόδου. Κατά τα άλλα ο Άντριαν Λάιν, που τον εκτιμώ ιδιαίτερα, στο ομώνυμο ριμέικ του (1997) δεν δείχνει να κατάλαβε τίποτα από τη φιλοσοφία του Κιούμπρικ. Ο Πίτερ Σέλερς σε διπλό ρόλο (;) είναι ιδανικός ως γλίτσας.
Ο Τζέιμς Μέισον, με την άψογη βρετανική του άρθρωση, είναι τόσο υπερτέλειος, που προσωπικά του καταλογίζω ένα overacting. Η Σέλεϊ Γουίντερς ιδανική στο ρόλο της λαϊκής γυναίκας. Η Σου Λάιον απλά καλή και λειτουργική. Η Λολίτα του Κιούμπρικ διατυπώνει και διασχίζει τα κινηματογραφικά είδη δράματος, κοινωνιολογικής ηθογραφίας, νουάρ, ψυχολογικού θρίλερ και ως εκ τούτου, για τον αστό που θέλει πάντα να ταξινομεί και να εκλογικεύει, είναι μια ταινία που φοβίζει και τρομάζει. Σε γεμίζει ιδρώτα και ένταση. Ιδίως, όμως, είναι ένα αριστούργημα με την οπτική του Τζέιμς Μέισον και όχι της Σου Λάιον. Αυτή κι αν είναι ανατροπή!»
ΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤΗ «ΛΟΛΙΤΑ»
Εξάλλου, 10 λόγοι για να μη χάσετε τη Λολίτα, σύμφωνα με την Λέσχη, είναι:
- Για τη φανταστική φωτογραφία του Όσβαλντ Μόρις, που δείχνει βάθη πεδίου και τα διευρύνει, δίνοντας την αίσθηση ενός παρατηρητή συμπεριφορών.
- Για τους έξοχους ρόλους των Τζέιμς Μέισον (που εκφέρει το λόγο με βρετανική ευπρέπεια) και Σέλεϊ Γουίντερς (που εκφέρει το λόγο ως κιτσάτη μέση Αμερικάνα).
- Για τη φανταστική υπόδυση του Πίτερ Σέλερς σε δύο ρόλους, που υποδεικνύουν και μια σχιζοφρένεια.
- Για τη γεωμετρημένη σκηνοθεσία του Κιούμπρικ, που μας εισάγει σε αφηγηματικά πολύπλοκους λαβυρίνθους.
- Για τη γεμάτη υπαινιγμούς αναφορά στο βλέμμα, στις αδυναμίες της αναπαράστασης και στο “κρυμμένο”.
- Γιατί με ένα τεράστιο flash back, η ταινία υιοθετεί τη δομή ενός νουάρ.
- Γιατί, παρά το όσα έχουν γραφεί, η Λολίτα αποτελεί ταινία εσωτερικού και υπαρξιακού τρόμου μέσα από το βλέμμα ενός μεσήλικα.
- Για την εξονυχιστική καταγραφή της ζωής στις αμερικανικές μεγαλουπόλεις.
- Για τους γεμάτους άγχος εσωτερικούς ρυθμούς που τη μετατρέπουν σε φιλμ υπαρξιακής καταδίωξης.
- Για την τόλμη της μετατόπισης του θέματος στην ψυχολογική και κοινωνιολογική ανάλυση.
Υ.Γ. Τη Δευτέρα 16 Οκτωβρίου στις 21.00 η Κινηματογραφική Λέσχη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3 και το ΚΕΜΕΣ προβάλλουν στην αίθουσα ΒΑΚΟΥΡΑ 1 ως άνοιγμα του νέου αφιερώματός τους Λουκίνο όπως Βισκόντι το νεορεαλιστικό δράμα Διαβολικοί εραστές (1943).
