Η Κινηματογραφική Λέσχη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3 και το ΚΕMΕΣ, με τη συμπαράσταση του 30ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, προβάλλουν στα πλαίσια του αφιερώματός τους “Λουκίνο όπως Βισκόντι” στην αίθουσα Βακούρα 1 (Ιωάννου Μιχαήλ 8, τηλ. 231023365) τη Δευτέρα 30 Οκτωβρίου στις 21:30΄ το νεορεαλιστικό δράμα “Λευκές νύχτες”(Ιταλία, 1957, ασπρόμαυρη, 102’). Παίζουν: Μαρία Σελ, Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, Ζαν Μαρέ, Μαρτσέλα Ροβένα, Κλάρα Καλαμάι.
Από τις 21:00 ως τις 21:30 θα προηγηθεί το μουσικολογοτεχνικό δρώμενο “Χωρίς μοντάζ” της Πόπης Χατζηκώστα, πάνω στην επέτειο της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τη γερμανική κατοχή. Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί και εργαζόμενες της ΕΡΤ-3 Άννα Γιαννακίδου και Μαριάννα Καλαϊτζή, υπό τους ήχους της φυσαρμόνικας του Αλέξανδρου Τριανταφύλλου. Η εκδήλωση θα συνοδευτεί με γλυκά και κρασί για την επέτειο.
Θα προλογίσει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, του οποίου έντυπη ανάλυση θα διανεμηθεί στους θεατές, ενώ στο τέλος της προβολής θα ακολουθήσει μακρά συζήτηση με το κοινό.
Το προς συζήτηση θέμα στο σεμινάριο για τον κινηματογράφο θα είναι: “Οι διάφορες μορφές κουλτούρας στο βισκοντικό σύμπαν. Η αναμονή και ο τρόπος ζωής”.
Υπόθεση ταινίας: Ένας κλητήρας βρίσκει σε ένα ερημικό μέρος μια κοπέλα, που περιμένει έναν άντρα που της έδωσε ραντεβού εκεί ένα χρόνο πριν. Ο κλητήρας αναλαμβάνει να τη βοηθήσει, αλλά – επειδή την ερωτεύεται – τελικά δεν το κάνει.
Η ανάλυση που θα διανεμηθεί είναι η ακόλουθη:
«Ένας ωραίος κλητήρας (Μαρτσέλο Μαστρογιάνι) βρίσκει σε ένα ερημικό, αλλά γραφικό, μέρος μια νεαρή κοπέλα (Μαρία Σελ) που κάτι αναμένει. Με συνεχείς αναδρομές στο παρελθόν θα πληροφορηθούμε ότι περιμένει έναν άντρα που λατρεύει (Ζαν Μαρέ) και που της έδωσε ραντεβού ένα χρόνο πριν σε αυτό το μέρος. Ο κλητήρας αναλαμβάνει να τη βοηθήσει, αλλά – επειδή την ερωτεύεται – τελικά δεν το κάνει.
Οι Λευκές Νύχτες του Ντοστογέφσκι, διασκευασμένες σε θεατρικό έργο, μετατρέπονται από τον Βισκόντι στο άπαν της πρωτοπορίας για την εποχή τους. Με μια προσεκτική ματιά θα ανακαλύψουμε ομόλογα σημεία, αναλογίες και επιρροές σε άλλους μεγάλους δημιουργούς: Προσέξτε τις ομοιότητες με τη Γλυκιά Ζωή του Φελίνι, αλλά και με το σινεμά του Γκοντάρ (η πινακίδα ΕSSO, που σαφώς κάτι υπαινίσσεται). Φυσικά, οι επιρροές υπάρχουν και στο σινεμά των Μπερτολούτσι και Αγγελόπουλου όσον αφορά στη διαχείριση των χωροχρόνων. Και ακόμα, στον σεμνότατο, παραγνωρισμένο Ντίνο Δημόπουλο, στη σκιαγράφηση της ουτοπίας που περικυκλώνει την ηρωίδα (Λόλα). Εξάλλου, ο σπουδαίος Έλληνας δημιουργός πίστευε ότι το σινεμά του είχε ομοιότητες με αυτό του Αντονιόνι, άλλου μεγάλου Ιταλού δημιουργού.
Για όλο αυτό το κολοσσιαίο σκηνοθετικό εγχείρημα, δημιουργικό ρόλο αναλαμβάνει ο μέγας διευθυντής φωτογραφίας Τζουζέπε Ροτούνο, του οποίου οι επιδόσεις είναι συγκλονιστικές. Να προσεχτεί ιδίως η χρήση του βάθους πεδίου που πολλαπλασιάζει τον θεατρογενή χώρο και ανοίγει τρύπες στην κυριολεξία στα εξαιρετικά ντεκόρ, ενώ παράλληλα οι φωτισμοί αυξομειώνονται για να δώσουν την αίσθηση μιας βαριανασαίνουσας αναπνοής. Και μόνο τη σεκάνς με το χορό να διέθετε η ταινία θα είχε περάσει στην ιστορία του κινηματογράφου. Εκεί ο Βισκόντι “μιλάει” οπτικά, κοινωνιολογικά, εθνολογικά, πολιτικά, πολιτισμικά για τη σύγκρουση δύο διαφορετικών κουλτούρων.
Η πρώτη μουσική που ακούγεται είναι η περίφημη βραζιλιάνικη παραδοσιακή μελωδία Ο κανγκασέιρο και ευθύς μετά έρχεται η επιθετική μουσική του Μπιλ Χάλεϊ και των Comets με το τραγούδι 13 γυναίκες. Το rock’n’roll που μόλις είχε φτάσει από τις ΗΠΑ, επαναστατικό, σκληρό, αλλά και κυνικό, επιθετικό, σαρώνει την ευρωπαϊκή κουλτούρα και δημιουργεί ένα τρομερό ερέθισμα σε όσους το χορεύουν. Η απάντηση, όμως, έρχεται ευθύς αμέσως με το νοσταλγικό ιταλικό slow τραγούδι Scusa mi. Η τάξη αποκαθίσταται, ο έρωτας κυριαρχεί, η ηρεμία απλώνεται παντού. Ο τρόπος που ο Βισκόντι διαβάζει τη φιλοσοφία του Ντοστογιέφσκι είναι ανανεωτικός, ελλειπτικός, μέσα από μια διαδικασία νουάρ με υπαρξιακά στοιχεία. Καπνοί, γέφυρες, ομίχλες δημιουργούν μια υπερρεαλιστική ατμόσφαιρα που τυλίγει με την ουτοπία της τη μοίρα ενός βιαστικού ανθρώπου.»
ΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤΙΣ «ΛΕΥΚΕΣ ΝΥΧΤΕΣ»
Εξάλλου, 10 λόγοι για να μη χάσετε τις Λευκές νύχτες, σύμφωνα με τη Λέσχη, είναι:
- Για τον εξαιρετικό τρόπο που ένα κείμενο του Ντοστογιέφσκι γίνεται θεατρικό έργο.
- Για τους υπέροχους ρόλους των Μαρία Σελ και Μαρτσέλο Μαστρογιάνι.
- Για την φανταστική φωτογραφία του Τζουζέπε Ροτούνο, με τα έξοχα και συναρπαστικά βάθη πεδίου που υποδηλώνουν πολλά.
- Για την ανυπέρβλητη καλλιτεχνική διεύθυνση και την έξοχη μουσική.
- Για τη συναρπαστική αντιπαράθεση των μουσικών (αμερικανικό ροκ, παραδοσιακό βραζιλιάνικο τραγούδι, νοσταλγικό άσμα στην Ιταλία).
- Γιατί οι εικόνες είναι ταυτόχρονα σύμβολα και μυθοπλαστικά στηρίγματα.
- Για τον συνδυασμό διαφορετικών κινηματογραφικών ειδών (νεορεαλισμός, εξπρεσιονισμός, φιλμ νουάρ κλπ).
- Για την “εφεύρεση” μιας προγκονταρικής αισθητικής, με σύνθετα (inserts) πλάνα που σχολιάζουν την αλλοτρίωση και τον καταναλωτισμό.
- Για τη διερεύνηση φιλοσοφικών ρευμάτων και απόψεων: Η ζωή, ο έρωτας, η μοναξιά, το αδιέξοδο.
- Για την προσωπικότητα του Βισκόντι, που καταφέρνει να επενδύει τα φιλοσοφικά ερωτήματα με την είσοδο των νέων συνθηκών: Η εργασία, η αστυφιλία, ο καπιταλισμός, η ξένη κουλτούρα (όλα αυτά θα τα δείξει στην ωριμότητά του στο Ο Ρόκο και τ’αδέρφια του).
Υ.Γ. Τη Δευτέρα 6 Νοεμβρίου στις 21.00 η Κινηματογραφική Λέσχη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3 και το ΚΕΜΕΣ προβαλλούν στα πλαίσια του ίδιου αφιερώματος το αριστουργηματικό ιστορικό δράμα “Η λεοπάρδαλη της Σικελίας”.
