Η εκθεσιακή σειρά «Στην ίδια πόλη», η οποία αναφέρεται σε τομείς στους οποίους συνυπήρξαν χριστιανοί και εβραίοι στη Θεσσαλονίκη κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19^ου και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, συνεχίζεται με το δεύτερο κύκλο, ο οποίος αφορά την παιδεία και τον αθλητισμό και εγκαινιάζεται στην Αίθουσα της “Φιλοπτώχου Αδελφότητος Ανδρών Θεσσαλονίκης” (Αγίας Σοφίας 38) την Τετάρτη 11 Μαΐου, ώρα 7 μ.μ. από τον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης κ. Κωνσταντίνο Ζέρβα. Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 20 Σεπτεμβρίου 2022 και θα λειτουργεί Δευτέρα – Παρασκευή, 11.00 – 14.00 και 18.00 – 21.00 και Σάββατο 11.00 – 14.00.

Στον δεύτερο κύκλο αντιπαραβάλλονται φωτογραφίες, έγγραφα και αντικείμενα από το οικογενειακό αρχείο Γεωργίου Κ.  Κωνσταντινίδη και τις συλλογές του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης.  Σκοπός της αντιπαραβολής είναι να παρουσιαστούν αντιπροσωπευτικές πτυχές από τη ζωή της νεολαίας της πόλης, χριστιανικής και εβραϊκής, η οποία γέμιζε τα σχολεία και διαμόρφωσε τον αθλητισμό πριν από 100 και πλέον χρόνια. Με τη βοήθεια των φωτογραφιών, ο επισκέπτης εξοικειώνεται με την αίσθηση της νεότητας των προγόνων μας. Πώς ήταν ντυμένοι, τι μαθήματα διδάσκονταν, τι είδους εκπαιδευτικά εγχειρίδια διέθεταν, ποιοι τους δίδασκαν, πώς αθλούνταν, πώς περνούσαν τον ελεύθερο χρόνο τους.

Ως προς την παιδεία, τα τεκμήρια αντιστοιχούν στους δύο βασικούς εκπαιδευτικούς κορμούς που διαμορφώθηκαν παράλληλα και με τάση σύγκλισης στη Θεσσαλονίκη, από τα τέλη του 19^ου αιώνα ως το 1940. Από τη μία πλευρά, τα σχολεία της ελληνορθόδοξης χριστιανικής κοινότητας, τα οποία μετεξελίχθηκαν στο κεντρικό κρατικό σύστημα δημόσιας εκπαίδευσης· από την άλλη, τα σχολεία της ισραηλιτικής κοινότητας, τα οποία εντάχθηκαν σταδιακά στο κεντρικό κρατικό σύστημα, διατηρώντας πάντως την ιδιομορφία τους ως προς τα θρησκευτικά και γλωσσικά μαθήματα.

Το υλικό του Εβραϊκού Μουσείου βαρύνεται από την κληρονομιά του Ολοκαυτώματος. Φωτογραφίες διασώθηκαν στα διαρπαγμένα εβραϊκά σπίτια (διότι ήταν υλικό άνευ οικονομικής αξίας), χάθηκαν όμως εκείνοι που θα μπορούσαν να αναγνωρίσουν τους εικονιζόμενους. Οι φωτογραφίες περιλαμβάνουν σχολεία και δεκάδες μαθητές, χωρίς να γνωρίζουμε ποια και ποιοι ήταν. Αντίθετα, το Αρχείο Γεωργίου Κωνσταντινίδη περιλαμβάνει τεκμηριωμένες φωτογραφίες, στις οποίες πολλά πρόσωπα είναι αναγνωρίσιμα.

Στο πεδίο του αθλητισμού, τα πράγματα έχουν μελετηθεί περισσότερο. Ο αθλητισμός διαμορφώθηκε στη Θεσσαλονίκη από τον «Όμιλο Φιλομούσων» και εν συνεχεία από τον «Ηρακλή», σύλλογο που σήκωσε το βάρος μέχρι τη δεκαετία του 1920. Ταυτόχρονα με τον Ηρακλή εξελίχθηκε και η «Μακαμπή». Σταδιακά προστέθηκαν και άλλοι σύλλογοι, που πλήθυναν μετά την εγκατάσταση των προσφύγων. Ωστόσο, το υλικό της έκθεσης αναδεικνύει τον «Ηρακλή» και τη «Μακαμπή» ως τους πυρήνες ανάπτυξης του αθλητισμού στη Θεσσαλονίκη, την πρώιμη ιστορία του οποίου γνωρίζουμε χάρη στον Νικόλαο Χριστοδούλου (1888-1967), λόγιο και αθλητικό παράγοντα που εμφανίζεται συχνά στις φωτογραφίες και τα έγγραφα της έκθεσης.

Στόχος των επιμελητών (Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης και Αρχείο Γεωργίου Κ. Κωνσταντινίδη) ήταν ο επισκέπτης να προσλάβει την αίσθηση της εποχής. Τα βλέμματα των μαθητριών και των αθλητών που μας κοιτάζουν πριν από εκατό χρόνια είναι σαν να αποζητούν τα δικά μας, σαν να μας προκαλούν να θυμηθούμε τα δεινά που περίμεναν αυτά τα ανέμελα χαμόγελα.

Την έκθεση, που είναι αφιερωμένη στη μνήμη των εβραίων μαθητών και αθλητών της Θεσσαλονίκης (1900-1943), διοργανώνουν η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης,  η Φιλόπτωχος Αδελφότης Ανδρών Θεσσαλονίκης, το Αρχείο Γεωργίου Κωνσταντινίδη και το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, με την υποστήριξη της Έδρας Εβραϊκών Σπουδών ΑΠΘ και του Γενικού Προξενείου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη.

Στη φωτογραφία του θέματος η Πολυξένη Αντώνιου, διευθύντρια του Ανωτέρου Κεντρικού Παρθεναγωγείου Θεσσαλονίκης από το 1891 έως το 1900 και από το 1905 έως το 1915, με τελειόφοιτες του Παλαιού Κεντρικού Παρθεναγωγείου. Αγνώστου φωτογράφου