«Οι Βαλκανικές χώρες και ξεχωριστά οι χώρες της άλλοτε Μεγάλης Μοραβίας τιμούν ιδιαίτερα τους δύο Θεσσαλονικείς Αγίους που αποτελούν ένα κοινό σημείο αναφοράς στην ιστορική και θρησκευτική πορεία τους. Αυτό σήμερα μπορεί να γίνει αφορμή και λόγος αφενός για περαιτέρω σύσφιξη των μεταξύ τους σχέσεων και αφετέρου ενδυνάμωσης του θρησκευτικού τουριστικού ρεύματος προς την Θεσσαλονίκη, την γενέτειρα των Αγίων Ισαποστόλων και πόλη του Αγίου Δημητρίου, το Άγιον Όρος και την Μακεδονία αλλά και διαρκές σημείο αναφοράς στην αναζήτηση κοινών συνισταμένων των χωρών της Ε.Ε για θέματα πολιτισμού. Η πολιτιστική παρακαταθήκη του έργου των δύο Θεσσαλονικέων Αγίων και φωτιστών των Σλάβων και το πνεύμα της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης αποτελούν βάσεις γι΄ αυτό. Γι’ αυτό το λόγο τα δύο αδέλφια παραμένουν πάντοτε ορόσημα ανεξάντλητης πνευματικής ακτινοβολίας και προσφοράς, ως άγιοι που ενώνουν τους λαούς», τόνισε ο Υφυπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας – Θράκης κ. Σταύρος Καλαφάτης, κηρύσσοντας χθες 9/5 την έναρξη των εργασιών του Διεθνούς Συνεδρίου με θέμα: «Οι Θεσσαλονικείς άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος. Η συμβολή τους στην εξέλιξη του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού», στο Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης.
Το Συνέδριο διοργανώνει το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. σε συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών (Τομέας Μακεδονίας και Θράκης), το Κέντρο Ιστορίας του Δήμου Θεσσαλονίκης, το Κέντρο Κυριλλο-Μεθοδιανών Σπουδών της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών, το Κέντρο Μελέτης Πολιτιστικής Κληρονομιάς Κυρίλλου και Μεθοδίου, τον Ιερό Προσκυνηματικό Ναό Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου Θεσσαλονίκης και το Δίκτυο The Cultural Route of Saints Cyril and Methodius.
Μετά την τελετή έναρξης, ο Υφυπουργός Εσωτερικών αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας και Θράκης εγκαινίασε την Έκθεση «Οι Θεσσαλονικείς άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, Βυζαντινοί ιεραπόστολοι».
Στον χαιρετισμό του, ο κ. Καλαφάτης ανέφερε:
«Έχω την τιμή και την χαρά να σας καλωσορίσω σήμερα στην Θεσσαλονίκη, στην πόλη των Αγίων και γενέτειρα των Κυρίλλου και Μεθοδίου. Προσωπικά, νιώθω ιδιαίτερη χαρά για τη διοργάνωση των εκδηλώσεων αυτού του τριημέρου στις οποίες ο τομέας Μακεδονίας Θράκης του Υπουργείου Εσωτερικών είναι συνδιοργανωτής γιατί πιστεύω ότι η Βυζαντινή Θεσσαλονίκη και η Βυζαντινή Μακεδονία είναι ο σημαντικότερος πολιτιστικός της βραχίονας που πρέπει να αναδειχθεί και να αξιοποιηθεί περισσότερο απ’ ότι είναι σήμερα.
Μέσα στο μεγάλο πλαίσιο της Ενωμένης Ευρώπης όπως έχουν δηλώσει βυζαντινολόγοι και ιστορικοί «η Θεσσαλονίκη είναι η μόνη, η πλέον “βυζαντινή πόλη” σε όλη την Ευρώπη. Ίσως και σε όλο τον κόσμο. Η μόνη “πόλη-βυζαντινό μουσείο” που διαθέτει ακόμη αυτό το στοιχείο διαχρονίας του Βυζαντίου σ΄ όλες τις περιόδους του (πρωτοβυζαντινά-μεταβυζαντινά χρόνια) με “δείγματα” απ΄ όλες τις εκφάνσεις του (ιστορία, αρχιτεκτονική, θρησκεία, καθημερινή ζωή)». Η μόνη πόλη που διαθέτει 15 μνημεία παλαιοχριστιανικής και Βυζαντινής τέχνης, ενταγμένα στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco.
Η κυριλλο-μεθοδιανή αποστολή στη Μεγάλη Μοραβία το έτος 863 εντάσσεται σ’ ένα ευρύτερο ιεραποστολικό σχέδιο του Βυζαντίου με στόχο την πολιτισμική προσέγγιση λαών της Κεντρικής και στη συνέχεια της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί, Κύριλλος και Μεθόδιος υπήρξαν γνήσια τέκνα του βυζαντινού πολιτισμού και πρόδρομοι του Ουμανισμού. Ο Κύριλλος, ένα από τα πλέον φωτισμένα πνεύματα της εποχής του, εφηύρε το πρώτο σλαβικό αλφάβητο, δηλώντας απερίφραστα το αναφαίρετο δικαίωμα κάθε λαού να τελεί τη Θεία Λειτουργία στη γλώσσα του. Η παρουσία των συμπατριωτών μας αγίων στη Μεγάλη Μοραβία, δηλαδή στην καρδιά της Κεντρικής Ευρώπης, οι δρόμοι συνεργασίας που άνοιξαν επιτάχυναν τις διαδικασίες εκχριστιανισμού και ταυτόχρονα συνετέλεσαν στην πνευματική ανέλιξη των λαών της ευρύτερης περιοχής.
Η αποστολή τους με αφετηρία την Θεσσαλονίκη είχε πρωτίστως διπλωματικό χαρακτήρα και εξυπηρετούσε τις στοχεύσεις της εξωτερικής πολιτικής της Κωνσταντινούπολης, που επιδίωκε να διευρύνει τα όρια της πολιτικής και πολιτισμικής ακτινοβολίας της στον ευρωπαϊκό χώρο αλλά οι δύο θεολόγοι της Θεσσαλονίκης στην αποστολή που έφεραν εις πέρας, υπερασπίστηκαν πρωτίστως τα δικαιώματα των λαών, των απλών ανθρώπων.
Η κληρονομιά τους μεταλαμπαδεύτηκε και στους λαούς της Νοτιοανατολικής Ευρώπης μέσω των μαθητών τους, αποτελώντας ενωτικό παράγοντα όχι μόνο ανάμεσα στην Ευρώπη και τους Σλάβους που κατοικούσαν στα εδάφη της, αλλά και στους σλαβικούς λαούς μεταξύ τους. Οι Βαλκανικές χώρες και ξεχωριστά οι χώρες της άλλοτε Μεγάλης Μοραβίας τιμούν ιδιαίτερα τους δύο Θεσσαλονικείς Αγίους που αποτελούν ένα κοινό σημείο αναφοράς στην ιστορική και θρησκευτική πορεία τους. Αυτό σήμερα μπορεί να γίνει αφορμή και λόγος αφενός για περαιτέρω σύσφιξη των μεταξύ τους σχέσεων και αφετέρου ενδυνάμωσης του θρησκευτικού τουριστικού ρεύματος προς την Θεσσαλονίκη, την γενέτειρα των Αγίων Ισαποστόλων και πόλη του Αγίου Δημητρίου, το Άγιον Όρος και την Μακεδονία αλλά και διαρκές σημείο αναφοράς στην αναζήτηση κοινών συνισταμένων των χωρών της Ε.Ε για θέματα πολιτισμού. Η πολιτιστική παρακαταθήκη του έργου των δύο Θεσσαλονικέων Αγίων και φωτιστών των Σλάβων και το πνεύμα της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης αποτελούν βάσεις γι΄ αυτό. Γι’ αυτό το λόγο τα δύο αδέλφια παραμένουν πάντοτε ορόσημα ανεξάντλητης πνευματικής ακτινοβολίας και προσφοράς, ως άγιοι που ενώνουν τους λαούς.
Ο Κύριλλος και κυρίως ο Μεθόδιος αντιμετώπισαν με στωικότητα τις δυσκολίες που συνάντησαν στο έργο τους. Δεν πτοήθηκαν, πίστευαν πάντα στο πνεύμα της συνεργασίας, της αλληλοβοήθειας, του σεβασμού απέναντι στον άλλο, στην ισότητα και την ισονομία. Είναι οι αρχές που ρίζωσαν και επικράτησαν στους κατοπινούς αιώνες κατά την δημιουργία των κρατών, είναι αξίες μέσα στις οποίες φύτρωσε τον περασμένο αιώνα η ιδέα της κοινής συμπόρευσης, της ειρηνικής συνύπαρξης της οικονομικής συνεργασίας των ευρωπαϊκών κρατών, η ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης που σήμερα γιορτάζει την Ημέρα της Ευρώπης, το πρώτο της καθοριστικό βήμα που έγινε πριν από 72 χρόνια, με την γνωστή σε όλους μας Διακήρυξη Σουμάν. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος μέσα απ’ αυτό το ενωτικό τους έργο, μέσα από το πνεύμα συνεργασίας που καλλιέργησαν μεταξύ των λαών στους οποίους μετέφεραν το βυζαντινό πνεύμα και τον πολιτισμό έχουν ανακηρυχθεί και από την Καθολική Εκκλησία, μόλις το 1980, συνπροστάτες Άγιοι της Ευρώπης.
Σήμερα με ιδιαίτερη χαρά κηρύττω την έναρξη των εργασιών αυτού του Διεθνούς Συνεδρίου, το οποίο θα αναδείξει το πολυσήμαντο, θρησκευτικό, ιεραποστολικό και εκπολιτιστικό έργο των δύο Θεσσαλονικέων αυταδέλφων και τη συμβολή τους στον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Επίσης θα εγκαινιάσουμε την Έκθεση «Οι Θεσσαλονικείς άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, Βυζαντινοί ιεραπόστολοι», η οποία σύμφωνα με το υπερεθνικό πνεύμα των αγίων αποτελεί συνεργασία του Κέντρου Κυριλλο-Μεθοδιανών Σπουδών της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών και Ελλήνων αγιογράφων και ζωγράφων, οι οποίοι φιλοτέχνησαν έργα εμπνευσμένοι από την προσωπικότητα, το πνεύμα και την προσφορά των αγίων στην παιδεία και τον πολιτισμό».
