Αφιερωματική εκδήλωση για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Ιακώβου Καμπανέλλη διοργανώθηκε στο Παρίσι από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, το Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο στο Παρίσι και την Ελληνική Κοινότητα Παρισιού και Περιχώρων, στις 20 Απριλίου 2022. Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία της η πρέσβης της Ελλάδος στη Γαλλία κ. Α. Μπαλτά.

Οι χαιρετισμοί:

Χαιρετισμό απηύθυναν:

-η υπεύθυνη πολιτιστικής επιτροπής της Ελληνικής Κοινότητας στο Παρίσι, κ. Marie Roblin, η οποία απευθυνόμενη στο κοινό επεσήμανε μεταξύ άλλων: «Η σημερινή βραδιά είναι αποτέλεσμα της γόνιμης συνεργασίας της Διεύθυνσης Γραμμάτων του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου στο Παρίσι και, με πολλή μετριοφροσύνη, της Ελληνικής Κοινότητας Παρισιού και Περιχώρων».

-ο Πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, Νίκος Α. Κούκης, o οποίος τόνισε: «Η απόφαση του ΥΠΠΟΑ να χαρακτηρίσει το 2022 λογοτεχνικό έτος Καμπανέλλη αποτελεί για το ΕΙΠ που μετέχει στους εορτασμούς του έτους μια πρόκληση ώστε το μήνυμα αυτού του έργου να μεταδοθεί αποτελεσματικά σε όσο το δυνατόν περισσότερους ευαίσθητους ανθρώπους. Το ΕΙΠ αναλαμβάνει το έργο αυτό σε συνεργασία με τις εστίες του / τα παραρτήματά του στην Ευρώπη ή όπου αλλού διοργανώνει την εθνική συμμετοχή στις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου….. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης έγραψε θέατρο λαϊκό, ρεαλιστικό πρωτοποριακό, με τη δουλειά του ακούμπησε πτυχές του ευρωπαϊκού θεάτρου, τα έργα του έχουν πανανθρώπινη υπόσταση. Πρόθεση του ΕΙΠ είναι να εξακτινώσει το μήνυμα του εκλεκτού τέκνου της πατρίδας, ο οποίος τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών και έγινε μέλος της, όσο γίνεται μακρύτερα και βαθύτερα. Και ευελπιστώ ότι το ελληνικό θέατρο και κυρίως οι κρατικές μας σκηνές θα γυρίσουν ευλαβικά στο έργο του και θα προσαρμόσουν στο σήμερα τα διαχρονικά του μηνύματα».

–η σκηνογράφος-ενδυματολόγος και κόρη του εκλιπόντος, Κατερίνα Καμπανέλλη.

«Φέτος συμπληρώνονται 11 χρόνια από το θάνατο του Ιακώβου Καμπανέλλη και 100 χρόνια από τη γέννησή του. Τον αποκάλεσαν Πατριάρχη του νεοελληνικού θεάτρου, του απονεμήθηκε το παράσημο του Τάγματος του Φοίνικα από τον Πρόεδρο της Δημοκρατία, τον εξέλεξαν παμψηφεί μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα Θεάτρου, αλλά και επίτιμο διδάκτορα σε τρία πανεπιστήμια. Κι όλα αυτά με ένα απολυτήριο Δημοτικού Σχολείου. Όμως υπήρχε η στόφα, το ταλέντο και πάνω από όλα το πείσμα και το πάθος….εκφράζω το θαυμασμό και το δέος μου σε αυτό το ταλέντο, σε αυτό το μυαλό που είχα την τύχη να είναι ο πατέρας μου. Αυτός ο χαρισματικός άνθρωπος με τα πάνω από 40 θεατρικά έργα, τα 18 κινηματογραφικά σενάρια, τα αμέτρητα δοκίμια, τις ομιλίες και τα ποιήματα, που είχε την τύχη να συμπορευτεί με άλλες μεγάλες φυσιογνωμίες του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού και να ζήσει μία ζωή πλούσια σε εμπειρίες και αναγνωρισιμότητα και ταυτόχρονα ο απλός, ο τρυφερός, ο δίκαιος, ο φίλος, αυτός ήταν ο μπαμπάς μου και μας λείπει πολύ».

Οι ομιλίες:

-η μεταφράστρια Solange Festal Livanis, θέμα εισήγησης: «Λυρικές αναλαμπές στο Μαουτχάουζεν», η οποία για τη γαλλική έκδοση του «Μαουτχάουζεν» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, τιμήθηκε με το σημαντικό βραβείο μεταφρασμένης λογοτεχνίας Prix du Livre Etranger 2020 France Inter – Le Journal du Dimanche, εκδόσεις Albin Michel, 2020, τόνισε τα εξής:

«Με το Μαουτχάουζεν ο μεγάλος δραματουργός, Ιάκωβος Καμπανέλλης, έγραψε ένα σημαντικό αφήγημα που ανήκει στη λεγόμενη «στρατοπεδική λογοτεχνία». Ωστόσο, το σπουδαίο αυτό βιβλίο με τον τρομακτικό τίτλο δεν συνιστά απλώς ανεκτίμητη μαρτυρία για όσα υπέστησαν τόσοι άνθρωποι ή επική αφήγηση μιας κατάβασης και μιας ανάδυσης από την Κόλαση του στρατοπέδου συγκέντρωσης. Είναι, την ίδια στιγμή, ένας ύμνος στη ζωή, γι’ αυτό και πολλές λυρικές στιγμές φωτίζουν τον ζόφο του Μαουτχάουζεν.

Στο έργο αυτό, ο λυρισμός εκφράζεται σε δύο επίπεδα: πρώτον, μέσα στη δομή, στα θέματα και στη γραφή του αφηγήματος, και, δεύτερον, στην ποίηση την ίδια που φωλιάζει μέσα στο πεζό λόγο. Στην πολύπλοκη αφηγηματική δομή, με τις συχνές αναδρομές της, ο Θάνατος και ο Έρωτας χορεύουν σφιχταγκαλιασμένοι στις αναμνήσεις του συγγραφέα, καθώς τραγούδια και ποιήματα διανθίζουν ακόμα και τις πιο σκοτεινές στιγμές. Μερικά απ’ αυτά, μάλιστα, γέννησαν στη συνέχεια τα τραγούδια που έγραψε ο Καμπανέλλης για τον ομώνυμο δίσκο του Θεοδωράκη.

Ο άνθρωπος από τη Νάξο είχε την ικανότητα να διακρίνει τις αχτίδες του ήλιου μέσα στο πιο βαθύ σκοτάδι».

-η Ιστορικός Πολιτισμού και Διευθύντρια Γραμμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, Σίσσυ Παπαθανασίου, θέμα εισήγησης: «Ιάκωβος Καμπανέλλης, ο ανανεωτής της νεοελληνικής δραματουργίας» κατέληξε στην ομιλία της ως εξής:

«Το έργο του, ωστόσο, υπερβαίνει τον γενέθλιο τόπο της γλώσσας του. Έργα του μεταφράστηκαν και παραστάθηκαν σε άλλους τόπους, σε άλλες γλώσσες, στην Ευρώπη, στην Αυστραλία, στην Αμερική, στην Ασία, στη Γερμανία, στη Ρωσία, και στην Κύπρο, βεβαίως, που πολύ αγάπησε. Το πεζογράφημά του Μαουτχάουζεν, μια καταδίκη στη βία και την αλλοφροσύνη του πολέμου, αλλά και ένας ύμνος στον έρωτα, που μπορεί ν’ ανθίσει ακόμη και σε ένα εφιαλτικό περιβάλλον και να κρατήσει ζωντανή την ελπίδα για ζωή, εγγράφεται παγκοσμίως στα εμβληματικά κείμενα της στρατοπεδικής αντιπολεμικής λογοτεχνίας. Έτσι, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, θα μπορούσε να διαβαστεί ως συγγραφέας με κοσμοπολίτικη ματιά, διανοούμενος με ρίζωμα ελληνικό και παγκόσμια διαπίστευση».

-Το μουσικό αφιέρωμα

Ο Καμπανέλλης, εκτός από θεατρικός συγγραφέας, πεζογράφος και δοκιμιογράφος, υπήρξε και στιχουργός. Έγραψε τραγούδια, που η μελοποίηση τους με τη μουσική των Μίκη Θεοδωράκη, Μάνου Χατζιδάκι, Σταύρου Ξαρχάκου, συνέβαλαν στην εξέλιξη του νεοελληνικού τραγουδιού, έγιναν επιτυχίες και τραγουδιούνται μέχρι σήμερα.

Η Κυβέλη Καστοριάδη ερμήνευσε με μοναδικό τρόπο μελοποιημένα έργα του Ιακώβου Καμπανέλλη, με τη συνοδεία κιθάρας από τον Ορέστη Καλαμπαλίκη.