Τι μπορεί να συνδέει τα περίχωρα του Βανκούβερ στα τέλη της δεκαετίας του 1960, τεράστιους, κομμένους κορμούς δέντρων από την ακτή Locarno και τελετές αυτόχθονων πληθυσμών στον Καναδά, τη φύση δίπλα από την Αττική Οδό στην Αθήνα, όψεις διαλογής φρούτων, ηχολήπτες που ηχογραφούν των ήχο των δέντρων, μια λαϊκή αγορά στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, δύο γυναίκες από το Αφγανιστάν και ένα μικρό αγόρι με φόντο την Ακρόπολη και τον Παρθενώνα με σκαλωσιές; Όλα αυτά μπορεί να φαίνονται ασύνδετα, φέρουν όλα όμως το φωτογραφικό βλέμμα του Ελληνοκαναδού Χρήστου Δικαιάκου, ενός σημαντικού καλλιτέχνη της διασποράς, και είναι μόνο κάποιες από τις  επιλογές από φωτογραφικές σειρές των πέντε τελευταίων δεκαετιών του έργου του στην πρώτη του αναδρομική έκθεση στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης.

Η έκθεση «Χρήστος Δικαιάκος. Ο κόσμος ως ανοιχτό στούντιο» πρόκειται να παρουσιαστεί στο MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Α, Προβλήτα Α’, λιμάνι), από τις 23 Φεβρουαρίου έως τις 4 Ιουνίου 2023.

Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιήσει ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας την Πέμπτη 23 Φεβρουαρίου 2023 στις 20:00, ο οποίος και θα τιμήσει τον φωτογράφο για το πολυετές του έργο.

Θα προηγηθεί ανοιχτή ξενάγηση για το ευρύ κοινό στις 19:00 από τον Χρήστο Δικαιάκο, στα αγγλικά με διαδοχική διερμηνεία.

Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη ο Χρήστος Δικαιάκος μετανάστευσε από τα παιδικά του χρόνια στον Καναδά για να αναδειχθεί σε εξέχουσα μορφή της καλλιτεχνικής σκηνής του Βανκούβερ ήδη από τη δεκαετία του 1970. Είναι γνωστός για το έργο του στη φωτογραφία, τη γλυπτική και τις καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις. Είναι μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Τεχνών του Καναδά και έχει λάβει πολλά βραβεία και υποτροφίες για το έργο του. Έχει επίσης διδάξει σε διάφορα πανεπιστήμια και κολέγια στον Καναδά.

Ζητήματα μνήμης, ιστορίας και διαχείρισης του φυσικού αλλά και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος θίγονται στο έργο του μέσα από μια οπτική που επιζητά μια βαθύτερη και διαφορετική προσέγγιση προς το περιβάλλον. Στις φωτογραφίες του αποτυπώνεται η διαρκής διείσδυση του πολιτισμού στη φύση, με τον σύγχρονο πολιτισμό να εξαπλώνεται συρρικνώνοντας τις γηγενείς κουλτούρες.

Επιμέλεια έκθεσης: Ηρακλής Παπαϊωάννου, Επιμελητής MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης

Βιογραφικό σημείωμα

Ο Χρήστος Δικαιάκος είναι Καναδός καλλιτέχνης ελληνικής καταγωγής. Γεννημένος το 1946 στη Θεσσαλονίκη, όπου ο πατέρας του εργαζόταν ως μηχανικός στο εργοστάσιο Υφανέτ, μετανάστευσε στο Βανκούβερ σε ηλικία εννέα ετών. Εκεί σπούδασε Τέχνη και ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της British Columbia, όπου γνώρισε επίσης την Sophie, σύντροφο της ζωής του από τότε. Ο Δικαιάκος συνέβαλε στην εξέλιξη της «σχολής» Vancouver Photoconceptualism. Το έργο του πραγματεύεται την τοπική ιστορία, τη συνθήκη της νεωτερικότητας και τις κοινωνικο-οικονομικές σχέσεις συγκεκριμένων τόπων. Το έργο του έχει παρουσιαστεί εκτενώς στον Καναδά και διεθνώς.

Με το φωτογραφικό του πρότζεκτ Sites and Place Names (1991, 2015) έγινε ο πρώτος Καναδός καλλιτέχνης που φωτογράφισε αστικά τοπία της Βόρειας Αμερικής με σκοπό να εμπλέξει σ’ αυτά την προ-αποικιακή ιστορία του τόπου. Το πρότζεκτ επεκτάθηκε στην Αθήνα, το Βερολίνο, το Σασκατούν και τη Θεσσαλονίκη. Πιο πρόσφατα, ο Δικαιάκος οργάνωσε την περιοδεύουσα έκθεση Pâtisserie Duchamp / Puis-je fumer? (2011) για το McMaster Museum of Art, στην οποία ξεδίπλωσε το επί τέσσερις δεκαετίες ενδιαφέρον του για το έργο και τον στοχασμό του Marcel Duchamp. Στο πρότζεκτ αυτό συνδύασε σχέδιο, κολλάζ, γλυπτική και φωτογραφία, αντλώντας από την παράδοση του Γαλλοαμερικανού καλλιτέχνη. Ακολούθως, η σειρά Nature Morte (2014) αναπαράστησε σε βάθος τα οικονομικά και περιβαλλοντικά ζητήματα των καλλιεργειών μήλου στην περιοχή του νότιου Οκάναγκαν της British Columbia. Σε συνδυασμό με σειρές όπως η Urban Nomadic Homelessness (2005-2009), είναι προφανές πως η διαρκής πρόθεσή του ήταν να προβληματίσει τον θεατή για τις κοινωνικές και ιστορικές περιπλοκές της αστικής κατοίκησης.

Παράλληλα με την καλλιτεχνική του δραστηριότητα ο Δικαιάκος και η οικογένειά του άνοιξαν το εστιατόριο Κοσμάς το 1982 στο Βανκούβερ, το πρώτο ελληνικό εστιατόριο στην πόλη που αναζητούσε την αυθεντική ελληνική κουζίνα. Η επιχείρηση στέφθηκε από επιτυχία και έγινε τόπος συνάντησης καλλιτεχνών καθώς ο Δικαιάκος, η γυναίκα του Sophie και η αδελφή του Αλεξάνδρα προσέφεραν μια ποιότητα φιλοξενίας που συμβάδιζε με τη στάση του προς την τέχνη, τον κοινωνικό της ρόλο, και την αυτόχθονα παράδοση.

Το 2000, ο Δικαιάκος συνεργάστηκε με τον αρχιτέκτονα Noel Best στη δημόσια ανάθεση The Lookout στο Βανκούβερ. Το έργο του βρίσκεται σε δημόσιες συλλογές όπως θεσμών όπως το Museum of Canadian Contemporary Art, η National Gallery of Canada, η Vancouver Art Gallery, η Morris and Helen Belkin Art Gallery, το Canadian Museum of Contemporary Photography και το Μουσείο Βορρέ στην Ελλάδα.

Η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης), διοργανώνεται από το MOMus και υλοποιείται από το MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.