Στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και στον Γενικό Γραμματέα του, António Gutteres, απονεμήθηκε το φετινό 4ο πανευρωπαϊκό Βραβείο Αυτοκράτειρα Θεοφανώ, στην τελετή που πραγματοποιήθηκε χθες Πέμπτη 9 Νοεμβρίου στο μνημείο της Ροτόντας στη Θεσσαλονίκη, παρουσία του Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτη Σχοινά,και κορυφαίων προσωπικοτήτων από την Ευρώπη και την Ελλάδα. Το φετινό βραβείο, περισσότερο επίκαιρο από ποτέ, επικεντρώθηκε στον ανθρωπιστικό ρόλο της πολυμερούς ηγεσίας, και η απονομή του βραβείου στον ΟΗΕ αποτέλεσε αναγνώριση της πολύτιμης συμβολής αυτού του Οργανισμού στην οικοδόμηση γεφυρών μεταξύ των εθνών, τη σταθερή δέσμευσή του για ειρήνη και το έργο του στην ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας, ιδανικά που βρίσκονται στον πυρήνα των βασικών αρχών του Ιδρύματος Θεοφανώ.

«Σε αυτούς τους καιρούς διχασμού και αλληλοσπαραγμού αυτό το Βραβείο θα αποτελέσει έμπνευση να αγωνιστούμε περαιτέρω για ένα πιο δίκαιο, βιώσιμο και ειρηνικό μέλλον για όλους», ανέφερε στο μήνυμά του ο κ. António Gutteres. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ υπογράμμισε πως ο πλανήτης αντιμετωπίζει σημαντικές δοκιμασίες, με τον πόλεμο να επιστρέφει στην Ευρώπη, παλιές εντάσεις να αναζωπυρώνονται, νέους κινδύνους να αναδύονται, τη Δημοκρατία να απειλείται και τον αυταρχισμό να προελαύνει. Τόνισε, ωστόσο, ότι μέσα από τα μαύρα σύννεφα διακρίνει αχτίδες ελπίδας και μόνος δρόμος προς τα εμπρός είναι η συμπόρευση ως μία ανθρώπινη οικογένεια, η οικοδόμηση μιας συμμαχίας ειρήνης: «Αυτό το πνεύμα σφυρηλάτησης της ενότητας μεταξύ γεωγραφικών περιοχών και πολιτισμών, αυτή είναι η κληρονομιά της Αυτοκράτειρας Θεοφανώ και παραμένει ο καθοδηγητικός στόχος των Ηνωμένων Εθνών: η γεφύρωση των χασμάτων, η αποκατάσταση των σχέσεων, η ανάκτηση της εμπιστοσύνης, η διεύρυνση των ευκαιριών και η μέριμνα ώστε να μην μείνει ποτέ κανένας πίσω, και η ανανέωση της δέσμευσης για προσήλωση στη συνεργασία και η προώθηση της γενναιότητας του συμβιβασμού».

Στη διαδρομή του Βραβείου Αυτοκράτειρα Θεοφανώ αναφέρθηκε ο Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ιδρύματος, Σταύρος Ανδρεάδης, σημειώνοντας πως «Όταν το 2019 ξεκίνησε η ευγενής αυτή πρωτοβουλία, κανείς μας δεν φανταζόταν την αλματώδη πορεία του θεσμού μέσα σε μόλις 3 χρόνια», και συνέχισε αναφερόμενος οτι η φετινή βράβευση βρίσκει τον πλανήτη και ειδικότερα την ευρύτερη περιοχή της Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου σε μια πραγματικά κρίσιμη στιγμή για την ειρήνη και την ευημερία των ανθρώπων της. «Στην παγκόσμια αυτή κρίση, είναι σήμερα περισσότερο από ποτέ καταλυτική η ενδυνάμωση της κοινωνίας των Εθνών, ώστε να εκφράσει την παγκόσμια επιθυμία για την επιβολή κανόνων και δράσεων με άξονα και στόχο τον ανθρωπισμό και την ειρήνη». Απευθυνόμενος στον κ. Miguel Ángel Moratinos, τον Αναπληρωτή Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και Ύπατο Εκπρόσωπο του ΟΗΕ για τη Συμμαχία των Πολιτισμών, ο οποίος παρέλαβε το βραβείο, ανέφερε πως η παρουσία του είναι κάτι περισσότερο από συμβολική εκπροσωπώντας έναν φορέα που έχει ως σύνθημα ‘Πολλοί Πολιτισμοί, Μια Ανθρωπότητα’: «είναι στο χέρι όλων μας -και κυρίως βέβαια στο χέρι των ηγετών μας- να προωθήσουν την πολιτιστική πολυμορφία, τον θρησκευτικό πλουραλισμό και τον αμοιβαίο σεβασμό», τόνισε.

Για τη διαδρομή του ΟΗΕ από την ίδρυσή του το 1945, που ήρθε ως απάντηση στις αγωνιώδεις κραυγές των ανθρώπων του κόσμου για ειρήνη και ασφάλεια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και για τις προσκλήσεις και τις απειλές της ανθρωπότητας σήμερα μίλησε ο Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Ιδρύματος, Herman Van Rompuy. Ο ίδιος εξήρε τη στάση του τιμώμενου στην αντιμετώπιση ανθρωπιστικών κρίσεων, κάνοντας ειδική αναφορά στις πρωτοβουλίες που ανέλαβε πριν από έναν χρόνο για να επιτραπούν οι εξαγωγές σιταριού στην Ουκρανία και να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος της πείνας στον κόσμο. «Οι πόλεμοι και το κλίμα είναι η μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα. Αυτό είναι που κάνει τον κόσμο μας τόσο επικίνδυνο σήμερα. Ο Γενικός Γραμματέας António Gutteres, το προσωπικό του και οι συνάδελφοί του που είναι υπεύθυνοι για τις εξειδικευμένες υπηρεσίες του ΟΗΕ αξίζουν τη βαθιά μας εκτίμηση», είπε χαρακτηριστικά. Ο κ. VanRompuy τόνισε πως πρέπει να ξεπεραστεί η δυσπιστία μεταξύ των χωρών και να υπάρξει συνεργασία τουλάχιστον για τα βασικά ζητήματα, όπως είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και η επάρκεια τροφίμων. «Ο ΟΗΕ είναι ένα μήνυμα και ένας Οργανισμός. Όσο λιγότερο ώριμος είναι ο χρόνος για αυτό το μήνυμα, τόσο περισσότερα πρέπει να κάνουμε για να ωριμάσει. Πρέπει να είμαστε ακτιβιστές για την ανθρωπότητα. Σε αυτό θέλει να συμβάλει και το Βραβείο Θεοφανώ, σε αυτόν τον απλό και ευγενή σκοπό», σημείωσε.

Στη φιλοσοφία και το έργο του ΟΗΕ και στη σταθερή συμπόρευση της Ευρώπης με τις ιδέες και τις αξίες των Ηνωμένων Εθνών εστίασε στην ομιλία του ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς. Υπενθύμισε ότι πριν από έναν χρόνο, το Ίδρυμα Θεοφανώ βράβευσε τον Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ, η ορχήστρα του οποίου συγκεντρώνει μουσικούς από το Ισραήλ, την Παλαιστίνη και πολλές άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής. «Οι μουσικοί μοιράζονται την ίδια παρτιτούρα. Αποκτούν έναν κοινό στόχο και για να τον πετύχουν, ξεπερνούν βαθιά ριζωμένα στερεότυπα. Διαπιστώνουν ότι όσα τους ενώνουν είναι περισσότερα και πιο ουσιαστικά από όσα τους χωρίζουν. Και αντιλαμβάνονται έμπρακτα ότι με τον διάλογο μπορούν να πετύχουν πολλά περισσότερα από ό,τι με παράλληλους μονόλογους. Πέρσι, λοιπόν, βραβεύτηκε η προσπάθεια για διαπροσωπική πολυμέρεια και γέφυρες μεταξύ ανθρώπων. Φέτος, τιμούμε την προσπάθεια για διακρατική πολυμέρεια και γέφυρες μεταξύ κυβερνήσεων, που ενσαρκώνεται από την αποστολή και το ακούραστο έργο του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών», ανέφερε στην ομιλία του.

Οι κ.κ. Ανδρεάδης και Van Rompuy μαζί με τον κ. Σχοινά παρέδωσαν το βραβείο στον Αναπληρωτή Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, κ. Miguel Ángel Moratinos, ο οποίος χαρακτήρισε μεγάλη τιμή να το παραλαμβάνει εκ μέρους του Γενικού Γραμματέα και όλου του προσωπικού του ΟΗΕ που, όπως είπε, εργάζεται για την προώθηση των τεσσάρων πυλώνων των Ηνωμένων Εθνών που είναι Ειρήνη και Ασφάλεια, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Κράτος Δικαίου και Βιώσιμη Ανάπτυξη. Εξέφρασε την ανησυχία του για την έκρηξη της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας και των εγκλημάτων μίσους, ιδίως εκείνων που στοχεύουν Εβραίους, Μουσουλμάνους και Άραβες σε όλο τον κόσμο στο πλαίσιο της επικίνδυνης κλιμάκωσης της κατάστασης στη Μέση Ανατολή. «Επαναλαμβάνω το κάλεσμα του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών να υποστηρίξουμε την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και να σταθούμε απέναντι στις δυνάμεις του αντισημιτισμού, του αντιμουσουλμανικού φανατισμού και κάθε μορφής μίσους. […] Θα πρέπει να απορρίψουμε σθεναρά την απανθρωπιστική γλώσσα ενάντια σε συγκεκριμένες κοινότητες, να αντισταθούμε στον φανατισμό και να καταβάλουμε κάθε προσπάθεια για να επιβάλουμε την ενσυναίσθηση και τον αμοιβαίο σεβασμό μέσω ενός ουσιαστικού διαλόγου», ανέφερε.

Χαρακτηρίζοντας το Βραβείο Αυτοκράτειρα Θεοφανώ ως κορυφαίο θεσμό παγκοσμίου κύρους και εμβέλειας, που συμβάλλει καθοριστικά στην εξωστρέφεια της Ελλάδας, ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιφερειών, Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας,τόνισε ότι «Σε μια πολύ κρίσιμη συγκυρία, με δυο συγκρούσεις σε εξέλιξη στην ευρύτερη γειτονιά μας, η βράβευση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ António Gutteres είναι ο πιο ισχυρός συμβολισμός, για το παγκόσμιο αίτημα και την προσπάθεια, να βρεθούν δίκαιες και βιώσιμες λύσεις, που θα οδηγήσουν με ασφάλεια σε μια καλύτερη περίοδο ειρήνης».

Σε δήλωσή του ο κ. Φωκίων Καραβίας, Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank, η οποία ήταν για τέταρτη χρονιά χορηγός της Τελετής Απονομής ανέφερε ότι. «Από το 1945, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών χρησιμεύει σταθερά ως πλατφόρμα για την εκτόνωση των εντάσεων, για το χτίσιμο γεφυρών ακόμη και μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών και για την προώθηση της ειρηνικής συνύπαρξης. Σε ταραχώδεις καιρούς, οι θεμελιώδεις αξίες του ανθρωπισμού διακυβεύονται. Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία παρατείνεται και εμφανίζονται νέες απειλές για την παγκόσμια ειρήνη με την ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, μαζί με παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, που απαιτούν διεθνή συνεργασία, είναι η κατάλληλη στιγμή για το Βραβείο Αυτοκράτειρα Θεοφανώ να τιμήσει τον ΟΗΕ για τη σταθερή δέσμευσή του στον σκοπό του, ακόμη και όταν οι προσδοκίες είναι υψηλότερες από ό,τι επιτρέπει η πραγματικότητα. Η Eurobank είναι υπερήφανη που υποστηρίζει μια πρωτοβουλία η οποία ευθυγραμμίζεται πλήρως με τις δικές της αξίες».

Η Τελετή, την οποία παρουσίασε ο διευθυντής αγγλόφωνης έκδοσης της εφημερίδας «Καθημερινή», Αθανάσιος Έλλις, έκλεισε με το μουσικό πρόγραμμα και τη Δωδεκανησιακή Σουίτα του Έλληνα δημιουργιού, Γιάννη Κωνσταντινίδη, από τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, Σίμο Παπάνα, στο βιολί και τον Επίκουρο Καθηγητή του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης & Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Γιώργο-Εμμανουήλ Λαζαρίδη, στο πιάνο. Το μουσικό τμήμα της εκδήλωσης πλαισίωσε προβολή του μοναδικού ψηφιδωτού διάκοσμου στις κόγχες της Ροτόντας, με έμφαση στην ανθρωπιστική διάσταση του βραβείου και την εικόνα του Ανθρώπου.

Το Βραβείο Αυτοκράτειρα Θεοφανώ δημιουργήθηκε για να επιβραβεύσει άτομα ή Οργανισμούς που έχουν συμβάλει ή συμβάλλουν σημαντικά στην οικοδόμηση γεφυρών μεταξύ ανθρώπων, εθνών, ιδεολογιών, καθώς και στη βελτίωση της αμοιβαίας κατανόησης των διαφορετικών ριζών μας.

Από την καθιέρωση του Βραβείου το 2019, η πρωτοβουλία αυτή εκφράζει με τον πιο ευγενή τρόπο την επιτακτική αφήγηση και την επείγουσα ανάγκη για σύγχρονη συνεργασία: το 2020 το Βραβείο επικεντρώθηκε στην Εκπαίδευση, απονεμήθηκε στο πρόγραμμα Erasmus της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και έγινε δεκτό προσωπικά από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Το 2021 η Επιστήμη βρισκόταν στο επίκεντρο: ο Δρ. Ουγούρ Σαχίν και η Δρ. Οζλέμ Τουρετζί, το επιστημονικό ζευγάρι που ανέπτυξε το πρώτο εμβόλιο κατά του κορονοϊού, ήταν οι παραλήπτες του βραβείου για την αφοσίωσή τους στο Κοινό Καλό. Πέρυσι, το 2022, το Βραβείο ανέδειξε τον βασικό ρόλο της Τέχνης ως κοινού εδάφους για την αμοιβαία κατανόηση και απονεμήθηκε στον παγκοσμίου φήμης μαέστρο, κ. Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ και την πρωτοβουλία του για την West-Eastern Divan Orchestra, ένα εξαιρετικά συμβολικό έργο για την οικοδόμηση γεφυρών μεταξύ των λαών.

Το Βραβείο απονέμεται κάθε χρόνο στην ιστορική Ροτόντα της Θεσσαλονίκης, ένα μνημείο ορόσημο και μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς, που σηματοδοτεί τη ρωμαϊκή, βυζαντινή, ορθόδοξη, οθωμανική και ελληνική επιρροή, αντανακλώντας ιστορικά τις πολυπολιτισμικές επιρροές της Ευρώπης.