Μια από τις πλέον επιτυχημένες διοργανώσεις στην ιστορία του θεσμού ήταν η 15η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, η οποία ολοκληρώθηκε την Κυριακή 6 Μαΐου,κατά τις εκτιμήσεις διοργανωτών, εκδοτών, συγγραφέων αλλά και των δεκάδων χιλιάδων επισκεπτών, που σύμφωνα με τα στοιχεία της HELEXPO ξεπέρασαν σε αριθμό την προηγούμενη χρονιά.
Η φετινή ΔΕΒΘ, με τιμώμενες τις χώρες της Γαλλοφωνίας και κεντρικό της θέμα τη Δημοκρατία στον 21ο αιώνα, διοργανώθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού σε συνεργασία με τη ΔΕΘ-HELEXPO, τον Δήμο Θεσσαλονίκης, τους Συλλόγους Ελλήνων Εκδοτών και ανεξάρτητους εκδότες, με τη στήριξη της Βουλής των Ελλήνων και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, και εγκαινιάστηκε την Πέμπτη 3 Μαΐου, από τον Πρόεδρο της Βουλής Νίκο Βούτση, με την παρουσία του υφυπουργού Πολιτισμού Κωνσταντίνου Στρατή.
Οι ασφυκτικά γεμάτες αίθουσες στη μεγάλη πλειοψηφία των εκδηλώσεων και σχεδόν όλες τις ώρες της ημέρας, ήταν το κύριο χαρακτηριστικό της 15ης ΔΕΒΘ, που αυτή τη φορά υποδέχτηκε τους πολυάριθμους επισκέπτες της σε τρία περίπτερα, αφού στη φετινή διοργάνωση η Παιδική και Εφηβική Γωνιά και οι ποικίλες εκδηλώσεις της αυτονομήθηκαν χωροταξικά και στεγάστηκαν στο περίπτερο 14, και παρόλα αυτά, σε ορισμένες περιπτώσεις, η αθρόα συμμετοχή του κόσμου –με περισσότερους από 2.500 μαθητές σε οργανωμένες επισκέψεις με τη συνεργασία της Περιφέρειας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας– ξεπέρασε οριακά τις δυνατότητες του χώρου!
Οι κύριες πρωτοβουλίες ανανέωσης της 15ης ΔΕΒΘ κινήθηκαν σε πολλά επίπεδα, όπως περιγράφουν οι διοργανωτές:
– Αναβαθμίστηκε το περίπτερο 13, τόσο με την παρουσία του εντυπωσιακού, ειδικά σχεδιασμένου χώρου 350 τ.μ. της τιμώμενης Γαλλοφωνίας, όπου γαλλικοί εκδοτικοί οίκοι και πάνω από τριάντα γαλλόφωνοι συγγραφείς από πολλά διαφορετικά μέρη του κόσμου παρουσίασαν την ποικιλομορφία του γραπτού λόγου στη γαλλική γλώσσα, όσο και με τη φιλοξενία στον ίδιο χώρο των περισσότερων αιθουσών (Άρης Αλεξάνδρου, Φιλολογικό καφενείο, Μονόκερως, Άμαλ/Ελπίδα, Ματαρόα).
– Τόσο το κεντρικό περίπτερο 15 όσο και το περίπτερο 13 απόκτησαν μεγαλύτερες «ανάσες» ως προς το χώρο και τη διακίνηση των επισκεπτών, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη γενικότερη αρχιτεκτονική και γραφιστική αναβάθμισή τους.
– Δημιουργήθηκε αίθουσα performance (ειδικότερα, ο θεματικός άξονας Βιβλίο και Performance που φιλοξενήθηκε εκεί, σημείωσε αξιοσημείωτη συμμετοχή κόσμου και οι συγγραφείς επιβεβαίωσαν την επιθυμία τους να συνεχιστεί και του χρόνου), αλλά και άλλαξε η όψη και η λειτουργία του εξώστη.
Ως προς το περιεχόμενο της φετινής ΔΕΒΘ αξίζει να επισημανθεί ότι:
– Διευρύνθηκαν οι θεματικές της έκθεσης, περιλαμβάνοντας ζητήματα αιχμής, όπως «Η Δημοκρατία στον 21ο αιώνα», ενώ με αφορμή σημαντικές επετείους σπουδαίων Ελλήνων λογοτεχνών («Λογοτεχνία και Μνήμη») έγιναν πολυάριθμες συζητήσεις για την ελληνική λογοτεχνία και την ιστορία της. Παράλληλα, οι πιο επιτυχημένες και καινοτόμες εκδηλώσεις, όπως η «Προσφυγική εμπειρία σε πρώτο πρόσωπο» (Σάββατο 5.5), προγραμματίζεται να «εξαχθούν» σε μεγάλες εκθέσεις βιβλίου του εξωτερικού. Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο του θεματικού άξονα για το προσφυγικό ζήτημα πραγματοποιήθηκε σειρά εκδηλώσεων με συνομιλητές τους ίδιους τους πρόσφυγες, με τη συμμετοχή σε ορισμένες από αυτές και της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λυδίας Κονιόρδου.
– Η ξένη εκδοτική παρουσία ήταν γενικότερα αναβαθμισμένη, με 5 Γάλλους εκδότες παρόντες και άλλους 44 να δίνουν το παρών μέσω των βιβλίων τους και του Bureau International de l’ édition francaise (BIEF), με 7 Ρώσους εκδότες και εκπροσώπους του Συνδέσμου Ρώσων Εκδοτών Βιβλίου, που συζήτησαν ευρύτερα θέματα συνεργασίας με Έλληνες εκδότες στο πλαίσιο του πολιτιστικού μνημονίου συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, με τη συμμετοχή εκπροσώπων από την Έκθεση της Φρανκφούρτης και της Μπολόνια, με την ενεργή παρουσία της διευθύντριας της Ομοσπονδίας Ευρωπαίων Εκδοτών και άλλων παραγόντων του βιβλίου, κ.ά. Η Τουρκία, ειδικότερα, η οποία συμμετείχε με περίπτερο 60 τ.μ. που οργάνωσε το Υπουργείο Πολιτισμού της χώρας αλλά και με δύο συνδέσμους Τούρκων εκδοτών, πρότεινε να είναι η Ελλάδα τιμώμενη χώρα στην έκθεση της Κωνσταντινούπολης τον επόμενο Νοέμβριο, αλλά και η ίδια η Τουρκία σε επόμενη διοργάνωση της ΔΕΒΘ – μια πρόταση που αναμένεται να αποτυπωθεί επίσημα και να εξεταστεί.
– Στην 15η ΔΕΒΘ έγιναν ημερίδες με σημαντικές ανακοινώσεις, όπως «Οι βιβλιοθήκες φως του κόσμου» (Σάββατο 5.5), που διοργάνωσε το Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του Αλεξάνδρειου ΤΕΙ Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με την Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων Πληροφόρησης και την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, η εκδήλωση «Η κοινωνική παρέμβαση της λογοτεχνίας μέσα από τις Λέσχες Ανάγνωσης», συνδιοργάνωση της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, του ραδιοφωνικού σταθμού 95,8fm και της Λέσχης Ανάγνωσης της ΕΡΤ3 (Κυριακή 6.5), αλλά και η ημερίδα «Η ψηφιακή μετάβαση του βιβλίου: μια διαρκής εξέλιξη» (Παρασκευή 4.5), όπου η Εθνική Βιβλιοθήκη ανακοίνωσε την πρώτη υπηρεσία δανεισμού ηλεκτρονικών ελληνόγλωσσων εμπορικών βιβλίων, στην οποία συμμετέχουν 14 Έλληνες εκδότες με 2.500 τίτλους, η ανάπτυξη και η πιλοτική λειτουργία της οποίας χρηματοδοτήθηκε στο πλαίσιο του Προγράμματος Μετεγκατάστασης της ΕΒΕ στο ΚΠΙΣΝ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος 2015-2017 με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Στην ίδια ημερίδα, όπου συζητήθηκαν, με την παρουσία πλήθους Ελλήνων εκδοτών, οι ψηφιακές προκλήσεις για το παρόν και το μέλλον του βιβλίου, παρουσιάστηκε και η καινοτόμος ψηφιακή πλατφόρμα EMMA, ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που έχει αναπτυχθεί, μεταξύ άλλων, από την εταιρεία IN2 με έδρα στο Λονδίνο, το Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) στη Θεσσαλονίκη και την Έκθεση Βιβλίου Φρανκφούρτης. Η πλατφόρμα EMMA στοχεύει στη συγκέντρωση, οργάνωση, ανάλυση και παρουσίαση περιεχομένου πολιτιστικών δράσεων με άξονα το βιβλίο με έμφαση τα social media και τις πολυμεσικές αφηγήσεις.
– Περισσότεροι από 20 μεταφραστές συμμετείχαν σε πάνω από 14 εκδηλώσεις γενικού και ειδικού ενδιαφέροντος στο φετινό, 3ο Φεστιβάλ Μετάφρασης της ΔΕΒΘ, το οποίο διοργανώνει το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, και ακόμη και η πρώτη εκδήλωσή του, από νωρίς το μεσημέρι της Παρασκευής 4.5, ήταν κατάμεστη από κόσμο.
– Στο πολύ ζωντανό φετινό Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών, σε επιμέλεια της ποιήτριας Κατερίνας Ηλιοπούλου, που πραγματοποιήθηκε σε κατάμεστες από κοινό αίθουσες και στις 6 εκδηλώσεις του, αντιπροσωπεύτηκαν όλες οι τάσεις της εξαιρετικά πολύμορφης νέας ελληνικής λογοτεχνίας. Τόσο στην ποίηση με ποιητικές συνθέσεις αλλά και συλλογές, με αναφορές στον τόπο και την ιστορία, τις αισθήσεις και τη σωματικότητα, το ατομικό πεπρωμένο, τη φιλοσοφική σκέψη, αλλά και την χρήση ιδιολέκτου και παραδοσιακών μέτρων με σύγχρονο πρόσημο. Όσο και στην πεζογραφία όπου παρουσιάστηκαν βιβλία που αντανακλούν όλες τις τάσεις της νέας πεζογραφίας όπως σκιαγραφήθηκαν στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση μεταξύ των προσκεκλημένων από το φεστιβάλ του κριτικού λογοτεχνίας Γιώργου Περαντωνάκη και του συγγραφέα Χρήστου Χρυσόπουλου, μεταξύ άλλων, ο σκληρός ρεαλισμός της αστικής ζωής, η σχέση του παρόντος με την ιστορία, η εισαγωγή του παράδοξου και του φανταστικού στοιχείου, οι πειραματισμοί στην μορφή, η αστυνομική λογοτεχνία, ενώ επισήμαναν την έγνοια των νέων λογοτεχνών για την γλώσσα που πλάθει διακριτά συγγραφικά ιδιώματα.
– Πραγματοποιήθηκαν 9 εικαστικές εκθέσεις («Δρόμοι επιβίωσης», «Περι-διαβάζοντας (σ)την πόλη», έκθεση σπάνιων γαλλικών βιβλίων, έκθεση Ιταλών εικονογράφων, δύο εκθέσεις εικονογράφησης παιδικού βιβλίου, κ.ά.) και προβολές 11 ταινιών.
– Ακόμη, για πρώτη φορά στο πλαίσιο της ΔΕΒΘ, παράγεται και ένα ντοκιμαντέρ για την έκθεση: Γι’ αυτό το λόγο, πραγματοποιήθηκαν γυρίσματα με στιγμιότυπα εντός και εκτός της έκθεσης, αλλά και με συνεντεύξεις πολυάριθμων Ελλήνων και ξένων συμμετεχόντων. Το υλικό αυτό θα αξιοποιηθεί ποικιλοτρόπως και η ταινία διάρκειας περίπου 40 λεπτών που θα παραχθεί, θα επικοινωνήσει την έκθεση με διάφορες ευκαιρίες και αφορμές, ενώ μικρότερες, δεκάλεπτες εκδοχές της, θα αξιοποιηθούν ως υλικό προβολής της ΔΕΒΘ και της Ελλάδας στις μεγαλύτερες διεθνείς εκθέσεις βιβλίου.